Duru Tünerir
AURA Alumni: Duru Tünerir
Dere Yataklarının Betonlaşması: Kağıthane Deresi’nin Kaybolan Kimliği
Kağıthane Deresi, İstanbul’un önemli doğal ve kültürel miras alanlarından biri olup, zamanla kontrolsüz yapılaşma ve sanayileşmenin etkisiyle kimliğini yitirmiştir. Dere yataklarının ucuz arsa olarak görülmesi ve plansız yapılaşma, doğal su yollarının betonarme sistemlerle kapatılmasına ve sel riskinin artmasına neden olmuştur. Kağıthane Deresi de bu dönüşümden etkilenmiş; ıslah adı altında doğal yapısı bozularak ekolojik denge zarar görmüştür.
Tarihsel olarak Sadabad mesiresine ev sahipliği yapan Kağıthane, 18. yüzyılda Osmanlı elitlerinin eğlence ve sanat merkeziydi. Ancak 20. yüzyılın ortalarından itibaren sanayi yatırımlarıyla birlikte dere kenarı fabrikalarla dolmuş, Haliç’in kirlenmesinde rol oynamıştır.
Çalışmada, TEM Otoyolu ile Kordon İstanbul çevresinde yer alan bir kesitte, dere ile kent arasındaki kopukluk ele alınmıştır. Alan, araç trafiği, yoğun yapılaşma ve özel mülk sınırları nedeniyle kamusal kullanımdan uzaklaşmıştır. Beş müdahale noktasıyla; sel kontrolü, ekolojik iyileştirme, sürdürülebilir tarım, sosyal mekânlar ve esnek kullanım senaryoları geliştirilmiştir. Gabion sistemleri, taşkın tamponları, teraslanmış ekim alanları ve kamusal mekân düzenlemeleriyle, derenin kentle yeniden ilişki kurması hedeflenmiştir. Bu öneriler, kentsel ekoloji ve mekânsal süreklilik açısından örnek teşkil etmektedir.
