Sümer Ortaokulu’nun çevresinde Kaf Kolektif’in katkılarıyla oluşmuş komünitede, yapılan görüşmeler sonucu ihtiyaç duyulan sosyal alan ve ibadet mekanı tasarımı için çalışıldı. Tasarıma başlarken belirlenen prensipler doğrultusunda oluşturulan bir yol haritası ile çalışıldı. Bu prensipler; taşınabilirlik, çoğalabilirlik, kolay kurulum ve esnek tanımlı mekanlar oluşturmaktır. Belirlenen programların hepsine cevap verebilecek bir birim tasarlandıktan sonra birim dönüştürerek kullanılmasına olanak sağlayan bir kompozisyon oluşturuldu.

Bütün bu kompozisyonun kurucu unsuru ıslak hacmi içeren su modülüdür. Bu modül içeriden abdesthane dışarıdan ise çeşme olarak kullanılmaktadır. Yerleşim için de ana unsur olan su modülü, hem var olan patika ve duvar aksının kesişiminde bulunacak hem de önünde açık bir sosyal alan oluşturacak kapasiteye sahip olacak şekilde tasarlanmıştır.

Su modülünün etrafına yerleşerek kompozisyonu büyüten diğer birimler ve programlar ise;

on iki kişilik ibadet mekanı, yarı açık sosyal alan ve tüm bu birimlerin birbirine bağlayan yükseltilmiş bir zemin olan platform. Kompleksin erişilebilir ve engelsiz olması için platforma çıkış rampa ile sağlanmıştır.

Yapının oryantasyonunda ana faktör ibadet mekanı olması sebebiyle kıble yönüdür. Kıble yönüne doğru konumlanan yapının duvar ile ara kesitinde kalan açık alan da büyük önem kazanmaktadır. Buradaki açık alan, hem bir sosyal alan hem de ekme-biçme alanı olarak kurgulandı. Böylece tasarım, esnek ve dönüşebilen mekan kullanımına sahip, “su” üzerinden kurgulanan ve açık alanlarla beslenen bir mekan kompozisyonuna haline geldi.

Tasarımda kullanılan malzemelerin kolay ulaşılabilir ve uygun maliyetli olması önemsendi. Bu nedenle çevre illerden temin edilebilecek; OSB, ahşap kereste, membran ve ahşap kasalar tercih edildi. Modüller için oluşturulan kurulum şeması sayesinde mekan, herkes tarafından inşa edilebilecek ve eklemlenebilecek biçimde kurgulandı.

Programın omurgasını oluşturan Araştırma Tabanlı Tasarım Stüdyosu, geleneksel mimari stüdyo pratiklerinin sınırlarını aşarak, güncel kentsel sorunlara disiplinler arası bakış açısıyla yaklaşıyor.

2023 Bahar Dönemi’nde “Araştırma Tabanlı Tasarım Stüdyosu”nda, katılımcılarımız, Buşra Al ve Emre Demirtaş yürütücülüğündeki stüdyoda, 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen depremler ardından bölgedeki ihtiyaçlara odaklandı.

İklimlendirme ve sürdürülebilir altyapı başlıkları altında geçici yerleşim alanlarında karşılaşılabilecek problemlere tasarım prensipleri ile çözüm üretmeyi amaçlayan bir çalışma yaptık. Bu konuyu çalışmaya öncelikle farklı ölçek ve öncelik sırasındaki problem tespitlerimizle başladık. Problemlerin ortaya çıkacakları süreler ve aciliyetleri üzerinden sınıflandırılmasının ardından, bu sorunları çözmek için gereken prensip tasarım yaklaşımlarını yine aynı ölçütler üzerinden belirledik. Bu aşamada birden çok akademik kaynaktan yararlandığımız gibi farklı tasarım alanlarında inşa edilmiş çalışmalardan da yararlandık.

Çalışmamız ana hatlarıyla farklı ölçeklerin iklim ve sürdürülebilirliğini incelemek ve daha sonra belirlenen prensiplerin Kahramanmaraş mikrokliması üzerinden ilerletmeyi içeriyor.

Kent, yerleşke, birim (konut), malzeme gibi farklı ölçeklerde ve farklı programlar için gereken tasarım koşulları ile bir dağarcık oluşturduktan sonra bu dağarcık içinde Kahramanmaraş için acil ve kısa sürede gerekli olan konuların üzerine yoğunlaştık. Bu konular içerisinde kısa vadede ve acil çözüm bulunması gereken konular; temiz suya erişim, termal konfor, güvenli tasarım ve kentsel hijyen. Sorunlara çözüm olarak önerdiğimiz tasarım prensipleri ise; yağmur suyu hasadı, su döngüsü, pasif iklimlendirme stratejileri ve atık yönetimi oldu. Tüm bu çözümlerin enerji verimliliği açısından yeterli olması ve kullandığı kaynaklar, uygulanma yöntemleri açısından da çevreye yeni sorunlar teşkil etmemesine özen gösterdik. Tüm çözümlerin doğal etmenlerin organizasyonu ve minimum inşai müdahele gerektirecek şekilde kendine yetecek ve içinde döngüsünü kuracak bir sistem tasarımı üzerinden gerçekleşmesi hedeflendi.

Bugün dünyamız kaçamayacağımız bir iklim değişimi ile yüzleşiyor. Dünyanın her yerinde insanlar bu değişimin kriz haline gelmesinin etkileriyle başa çıkmakta fakat bu etkilere karşı bulunduğumuz savunma durumlarında adeletsiz bir dağılım mevcut. Sosyal konut, ölçeği ve program kapsamı açısından yere ve bütçeye göre oldukça çeşitlilik gösterecek bir üretim. Bu üretimin kapsamı ne olursa olsun, iklim adaletinin sağlanması için her ihtimalde yer edinecek bir jeneratör gerekli. Bu çalışma, söz konusu kurucu birimi bir yapı elemanı olarak tanımlıyor. Çekirdek içerisinde bulunduğu yapının boyutu ve fonksiyonuna göre hacim değiştirse de, her yapının kurucu elemanı olabilecek potansiyele sahip.

Hedeflenen etkiler; gün ışığı alımı, hava sirkülasyonu, konut içersine sızan yeşil, yapı dayanımı, minimum tesisat ayak izi, yeşil duvar, düşey tarım alanı, yağmur suyu hasadı, su döngüsü gibi ekolojik çözümlerle sağlanacak. Yapının boyutuna ve programına göre değişip evrilebilecek olan iklim adaleti çekirdekleri, daha çoğalabilecek senaryolar üzerinden üretildi. Çalışma ana hatlarıyla, minimum müdahale ile kent dokusu ve sosyal konut üretimini belirli bir kalıp içerisinde tanımlamadan, ona esneklik için alan tanıyarak adil iklim koşullarının bir yapı birimi olan çekirdek üzerinden sağlanmasını araştırdı.