Sümer Ortaokulu’nun çevresinde Kaf Kolektif’in katkılarıyla oluşmuş komünitede, yapılan görüşmeler sonucu ihtiyaç duyulan sosyal alan ve ibadet mekanı tasarımı için çalışıldı. Tasarıma başlarken belirlenen prensipler doğrultusunda oluşturulan bir yol haritası ile çalışıldı. Bu prensipler; taşınabilirlik, çoğalabilirlik, kolay kurulum ve esnek tanımlı mekanlar oluşturmaktır. Belirlenen programların hepsine cevap verebilecek bir birim tasarlandıktan sonra birim dönüştürerek kullanılmasına olanak sağlayan bir kompozisyon oluşturuldu.

Bütün bu kompozisyonun kurucu unsuru ıslak hacmi içeren su modülüdür. Bu modül içeriden abdesthane dışarıdan ise çeşme olarak kullanılmaktadır. Yerleşim için de ana unsur olan su modülü, hem var olan patika ve duvar aksının kesişiminde bulunacak hem de önünde açık bir sosyal alan oluşturacak kapasiteye sahip olacak şekilde tasarlanmıştır.

Su modülünün etrafına yerleşerek kompozisyonu büyüten diğer birimler ve programlar ise;

on iki kişilik ibadet mekanı, yarı açık sosyal alan ve tüm bu birimlerin birbirine bağlayan yükseltilmiş bir zemin olan platform. Kompleksin erişilebilir ve engelsiz olması için platforma çıkış rampa ile sağlanmıştır.

Yapının oryantasyonunda ana faktör ibadet mekanı olması sebebiyle kıble yönüdür. Kıble yönüne doğru konumlanan yapının duvar ile ara kesitinde kalan açık alan da büyük önem kazanmaktadır. Buradaki açık alan, hem bir sosyal alan hem de ekme-biçme alanı olarak kurgulandı. Böylece tasarım, esnek ve dönüşebilen mekan kullanımına sahip, “su” üzerinden kurgulanan ve açık alanlarla beslenen bir mekan kompozisyonuna haline geldi.

Tasarımda kullanılan malzemelerin kolay ulaşılabilir ve uygun maliyetli olması önemsendi. Bu nedenle çevre illerden temin edilebilecek; OSB, ahşap kereste, membran ve ahşap kasalar tercih edildi. Modüller için oluşturulan kurulum şeması sayesinde mekan, herkes tarafından inşa edilebilecek ve eklemlenebilecek biçimde kurgulandı.

Bu çalışma 6 Şubat 2023 tarihinde gerçekleşen Kahramanmaraş, Pazarcık merkezli depremden etkilenen ve evlerini terk etmek zorunda kalan insanların barınma ihtiyacını gidermek amacıyla hazırlanan geçici yerleşim alanlarının sadece rasyonel verilere dayalı, kendini tekrarlayan ve kamusal etkileşime imkan vermeyen yapısına alternatif bir plan kurgusu oluşturma amacıyla yapılmıştır. Geçici konut yerleşim planı için öncelikle literatür taraması yapılarak TMMOB Şehir Plancıları Odasının yayınladığı Geçici Barınma Alanı Şeması incelenmiş, herhangi bir mekansal kaygı gütmeden bir referans ölçü olarak kullanılmış ve konut birimlerinin bir araya gelişleri çeşitlendirilerek yeniden yorumlanmıştır.

Yerleşkede ihtiyaç duyulan ve bulunması gereken fonksiyonlar belirlenmiş ve birbirleriyle etkileşimleri göz önünde bulundurulup mekandan olarak ilişkilendirilmiştir.

Plan oluşumu konut biriminden başlayıp, birimlerin bir araya gelişi ile sokak ve açık alanlarla ilişkisi, birimlerin ve açık yeşil alanların yapı adalarındaki yerleşimi, ve son olarak 4 yapı adasının oluşturduğu 1 mahalle içerisindeki yapı adalarının birbirleriyle ilişkisi incelenerek oluşturulmuştur. Yapı adası tipolojileri 3 kademeli yapı ve nüfus yoğunluğu ile farklılaşarak avlulu ve lineer yerleşim doğrultusunda konut birimlerinin bazı deformasyonlara uğrayarak çeşitlenmesi ile oluşturulmuştur. Konut birimlerinin yerleşiminin yanında bir ilişki ağı çerçevesinde donatı alanları, yeşil alanlar, otoparklar kurgulanmıştır. Sosyal donatılar 12 farklı fonksiyonu içerisinde barındırmaktadır ve bunlar güvenlik, yönetim, ticaret, gıda, sosyo-kültürel, psikolojik destek, ibadet, park, tarım, spor, sağlık ve eğitim birimlerini içermektedir. Şematik plan 16 mahalleden oluşmakta ve yaklaşık 4600 kişinin barınmasını öngörmektedir. Şematik planın oluşumundan sonra kentsel alanlara yerleşimi Kahramanmaraş ilinde bulunan iki geçici barınma alanında çalışılmıştır. Gerçek bir alanda kentsel yeşil ağ ile yerleşim entegre edilerek dönüşümü irdelenmiştir.

Geçmişin önemli yapı malzemelerinden biri olan ahşap, zamanla geniş açıklıkların geçilememesi, çok katlı yapıların inşa edilememesi, yangın dayanımı vb. sebeplerle kullanıcı ihtiyaçlarını karşılamada yetersiz kalmış, yerini çoğunlukla betonarmeye bırakmıştır. Bugüne baktığımızda ise teknolojideki gelişmelerle birçok modern ahşap yapı malzemesi ve birleşim teknikleri geliştirilmiştir. Lamine ahşap malzemeler ve birleşim teknikleri ahşabın geniş açıklıklarda ve çok katlı yapılarda taşıyıcı sistem malzemesi olarak kullanımına imkan vermektedir. Ahşabın yangın dayanımı ile ilgili alınabilecek önlemler geliştirilmiştir. Bunun yanında sürdürülebilirlik kavramının ortaya çıkması doğal ve yenilenebilir bir malzeme olan ahşabı ön plana çıkarmaktadır. Çeşitli kullanım amacına göre üretilen modern ahşap yapıların sayısı giderek artmaktadır.

6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremde yıkılan binalar ve can kayıpları herkesi derinden etkilemiştir. Bu durum tüm alanlarda olduğu gibi yapı alanında da bazı dinamiklerin değişmesi gerektiğini bizlere göstermiştir. Ülkemizin deprem gerçeği düşünüldüğünde geçici konut-kalıcı konut ekseninde farklı alternatiflerin de ele alınarak konut dönüşümünün gerçekleştirilmesi gerektiği düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı, alternatif bir üretim modeli olabilecek modern ahşap yapı malzemelerinin ve yapım sistemlerinin değerlendirilmesi gerektiğine dikkat çekmektir.