“Okullar Okulu” başlığı ile açılan 4. İstanbul Tasarım Bienali  bugünlerde şehrin her yerinde: sanat mekanlarını dolduruyor, kamusal alanlara taşıyor. Bir cevap vermektense soru sormayı; katılımcısı ve izleyicisi ile bilgiye ulaşmayı hedefleyen bienalde 200’den fazla yerli ve yabancı yer alıyor.

Biz de, bu blog yazımızda uluslararası platformda kendine hatırı sayılır bir yer edinmiş İstanbul Bienalleri’nin geçmişini ele aldık ve bu seneki kapsamı inceledik.  AURA-İstanbul Mezunları ile gerçekleştirdiğimiz 4.İstanbul Tasarım Bienali “Beyoğlu Rotası” gezisi notlarımıza yer verdik.

İKSV ve İstanbul Sanat Festivalleri

İstanbul sanat festivalleri ve bienalleri kentin sosyal hayatını canlandırmakla kalmıyor, uluslararası kültürel platformlarda da adını duyurmasında önemli rol oynuyor. 1973 yılında İstanbul Kültür Sanat Vakfı’nın uluslararası sanat festivalleri düzenlemeyi hedefleyerek kurulması bu sürecin başlamasına önayak oldu.

Vakfın amacı kültür ve sanat çalışmalarını destekleyerek, Türkiye’nin ulusal, kültürel ve sanatsal değerlerini tanıtmaktı. 1973 yılında düzenlenen ilk İstanbul Festivali, programında çoğunlukla klasik müziğe yer verdi. TRT Arşivi’nde yer alan 1973 yılı İstanbul Festivali video kayıtlarına buradan ulaşabilirsiniz. Bir süre film gösterimleri, tiyatro, caz, bale performansları ve tarihi mekânlarda gerçekleştirilen sergiler de programda yer aldı. İzleyicilerin giderek artan ilgisi sonucu farklı sanat disiplinlerine ait etkinlikler, zaman içinde gelişerek ayrı festivaller olarak yapılandılar.

1983 yılında ayrı bir bölüm olarak düzenlenmeye başlayan Sinema Günleri 1989 yılında Uluslararası İstanbul Film Festivali adını aldı; 1987 yılı Uluslararası İstanbul Bienali’nin başlangıcıydı. Bunu, 1989’da başlayan Uluslararası İstanbul Tiyatro Festivali takip etti.

1994 yılında Uluslararası İstanbul Caz Festivali de ayrı bir festival olarak yapılandı ve aynı yıl Uluslararası İstanbul Festivali’nin adı Uluslararası İstanbul Müzik Festivali olarak değiştirildi. İlki 2012 yılında gerçekleştirilen İstanbul Tasarım Bienali’nin de etkinlikler arasına katılmasıyla, İstanbul Kültür Sanat Vakfı, uluslararası ölçekte dört festival ve iki bienal düzenleyen bir kurum oldu.

Uluslararası İstanbul Bienali

İstanbul Bienali,1987’den beri iki yılda bir düzenlenen uluslararası bir çağdaş sanat etkinliği. Başlangıcından itibaren ulusal bir temsil modelinden farklı olarak, sanatçı ve izleyici arasında diyalog oluşturan bir modeli hedefliyor. Bu organizasyonlar ile İstanbul’un değişen dünya düzenindeki konumunu sorguluyor. Şehir bienallerinin hızla arttığı 1990’ların öncesine ait olması ve konumu itibari ile sanat bienalleri arasında önemli bir yere sahip.

Uluslararası danışma kurulu tarafından seçilen küratör o yıl bienalin üst başlığı ve konsept çerçevesini belirliyor. Bu eksende yerli ve yabancı katılımcılar ile şehrin farklı mekanlarında bienal sergi ve etkinlikleri organize ediliyor. 9. İstanbul Bienali’ne kadar ağırlıklı olarak İstanbul’un tarihi mekanlarında gerçekleşen İstanbul Bienali, 2005 yılından sonra kentin kültür sanat merkezlerine ve kamusal alanlarına açılmaya başladı. Sadece plastik sanat sergileri ile sınırlandırılmayan İstanbul Bienali, açık oturumlar, konferanslar, atölyeler ile bütünsel bir eğitici program özelliği taşıyor.

6.İstanbul Bienali, Tony Oursler, Kırılma, 1999 – Fotoğraf: Manuel Çıtak

13.İstanbul Bienali, Thomas Hirschhom, Zaman Çizelgesi: Kamusal Alanda Yapıt, 2012 – Fotoğraf: Servet Dilber   

14.İstanbul Bienali, Adrian Villar Rojas, Tüm Annelerin En Güzeli, 2015 – Fotoğraf: Jorg Baumann 

İstanbul’un uluslararası kültür sanat platformlarındaki konumu ve söyleminde önemli bir yer sahibi olan İstanbul Bienali; İstanbul’un şehir yaşantısına da büyük katkı sağlıyor. 2011 yılında 110 binin üzerinde ziyaretçiye ulaşan bienal; 2013 yılı itibari ile sergilerin ücretsiz yapılmaya başlaması ile birlikte ziyaretçi sayısını 340 bine yükseltti. 14. İstanbul Bienali’nde bu sayı 545 bine kadar ulaştı. Başlangıcından itibaren tüm Uluslararası İstanbul Bienalleri, üst başlıkları ve küratörleri tam listesi şu şekilde:

1.Uluslararası İstanbul Çağdaş Sanat Sergileri
Genel Koordinatör: Beral Madra
25 Eylül – 15 Kasım 1987

2.Uluslararası İstanbul Bienali
Genel Koordinatör: Beral Madra
25 Eylül – 31 Ekim 1989

3.Uluslararası İstanbul Bienali
Kültürel Farklılığın Üretimi
Yönetmen: Vasıf Kortun
17 Ekim – 30 Kasım 1992

4.Uluslararası İstanbul Bienali
ORIENT/ATION–Paradoksal Bir Dünyada Sanatın Görünümü
Küratör: René Block
10 Kasım – 10 Aralık 1995

5.Uluslararası İstanbul Bienali
Yaşam, Güzellik, Çeviriler/Aktarımlar ve Diğer Güçlükler Üstüne
Küratör: Rosa Martínez
5 Ekim – 9 Kasım 1997

6.Uluslararası İstanbul Bienali
Tutku ve Dalga
Küratör: Paolo Colombo
17 Eylül – 30 Ekim 1999

7.Uluslararası İstanbul Bienali
Egokaç—Gelecek Oluşum için Egodan Kaçış
Küratör: Yuko Hasegawa
22 Eylül – 17 Kasım 2001

8.Uluslararası İstanbul Bienali
Şiirsel Adalet 
Küratör: Dan Cameron
20 Eylül – 16 Kasım 2003

9.Uluslararası İstanbul Bienali
İstanbul 
Küratörler: Charles Esche & Vasıf Kortun
16 Eylül – 30 Ekim 2005

10.Uluslararası İstanbul Bienali
İmkânsız Değil, Üstelik Gerekli: Küresel Savaş Çağında İyimserlik
Küratör: Hou Hanru
8 Eylül – 4 Kasım 2007

11.Uluslararası İstanbul Bienali
İnsan Neyle Yaşar?
Küratör: WHW küratör kolektifi (Ivet Ćurlin, Ana Dević, Nataša Ilić, Sabina Sabolović)
12 Eylül – 8 Kasım 2009

12.İstanbul Bienali
İsimsiz 
Küratörler: Adriano Pedrosa & Jens Hoffmann
17 Eylül – 13 Kasım 2011

13.İstanbul Bienali
Anne, ben barbar mıyım?
Küratör: Fulya Erdemci
14 Eylül – 20 Ekim 2013

14.İstanbul Bienali
TUZLU SU: Düşünce Biçimleri Üzerine Bir Teori 
Şekillendiren: Carolyn Christov-Bakargiev
5 Eylül – 1 Kasım 2015

15.İstanbul Bienali
iyi bir komşu
Küratörler: Elmgreen & Dragset
16 Eylül – 11 Kasım 2017

İstanbul Tasarım Bienali

1987 yılından beri İstanbul ve İstanbullular için önemli bir sanat geleneği haline gelen Uluslararası İstanbul Bienali’nin yanı sıra 2012 yılından bu yana gerçekleştirilen İstanbul Tasarım Bienali, her iki yılda bir gerçekleşiyor. Şehir planlamadan, mimariye, endüstriyel tasarımdan grafik tasarıma, yeni medyadan moda tasarıma kadar pek çok yaratıcı alanın tasarımla ilişkisini incelemeyi hedefliyor.

Proje, sergi, etkinlik ve konferanslar ile organize olan tasarım bienali dinamik bir tartışma mekanı olarak kenti merkeze alıyor. Gerek tasarımcı ve akademisyenler gerek ziyaretçiler için diyalog ve etkileşimi, ulusal ve uluslararası ağlar içerisinde faaliyet göstererek sağlıyor. İki yılda bir gerçekleşen sergisi ve etkinliklerine ek olarak tasarım arşivleri oluşturarak uzun soluklu aktarımlar sağlamayı hedefliyor.

Bugünün toplumunu anlayabilmek için tasarımı ve disiplinler arası etkileşimi merkezine alan İstanbul Tasarım Bienali, ilk yılından itibaren küratörleri ve konseptleri ile şu şekildedir:

1.İstanbul Tasarım Bienali
Kusurluluk
Küratörler: Emre Arolat – Joseph Grima
13 Ekim – 12 Aralık 2012

2.Tasarım Bienali
Gelecek Artık Eskisi Gibi Değil
Küratörler: Zoë Ryan & Meredith Carruthers
1 Kasım – 14 Aralık 2014

3.Tasarım Bienali
Biz İnsan Mıyız?
Küratörler: Beatriz Colomina & Mark Wigley
22 Ekim- 20 Aralık 2016

4.İstanbul Tasarım Bienali “Okullar Okulu”

Bu yıl dördüncüsü düzenlenen İstanbul Tasarım Bienali, Jan Boelen’in küratörlüğü ve Okullar Okulu üst başlığı ile 22 Eylül’de ziyaretçilere açıldı. Dünyada artan bilgi miktarı ve bilgiye ulaşma biçimlerinin değişmesinden yola çıkarak klasik öğrenme mekanlarını ve yöntemlerini sorgulamayı hedefliyor. Cevap vermektense, sorular sorarak katılımcısı ve izleyicilerini altı haftalık bir düşünme/tartışma sürecine davet eden bienal, kendisini ‘’Öğrenme biçimi olarak tasarım ve tasarım biçimi olarak öğrenme hakkında bir bienal’’ olarak tarifliyor. Kısacası süreç odaklı, araştırma ve denemeyi merkezine alan bir bienal bizleri bekliyor.

Okullar Okulu, 6 ayrı mekanda 6 farklı okul konsepti ile kurgulanıyor. Sergi ve etkinlikleri üç kilometrelik bir yürüyüş yoluna yayarak, klasik öğretim kurumlarının zaman, mekan ve yöntem sınırlılığını sorguluyor. Akbank Sanat, Yapı Kredi Kültür Sanat, Pera Müzesi, Arter, SALT Galata ve Studio-X İstanbul bu 6 okulun kurgulandığı mekanlar. 4 Kasım’a kadar sergileri bu mekanlarda ziyaret etmek mümkün.

Akbank Sanat – Bozum Okulu

FABB ve katkıda bulunanlar, “Docendo Discimus Instrumantae”, Akbank Sanat / Fotoğraf: Kayhan Kaygusu

Bozum Okulu, insanın yapma ve yaratma arzusunun itici ve yenilikçi kuvvetini vurguluyor. Yapmak için bozmak ve parçalara bakıp yeniden bir araya getirmenin peşine düşen okul, el işçiliği araçlarından, grafik tasarım ara yüzlerine, robotlardan algoritmik kodlamaya kadar uzanan gündelik hayatın farklı tasarımlarına odaklanıyor.

Katılımcılar: Amandine David, Camilo Oliveira, Ersin Altın, Burçak Özlüdil, Augustus Wendell, Amy K. Hoover, FABB ve katkıda bulunanlar, Kerim Bayer, Martina Muzi, Matylda Krzykowski, Annika Frye ve öğrencileri, Nur Horsanalı, Ottonie von Roeder, Stigmergy•Family•Studio•, Studio Makkink & Bey ve katkıda bulunanlar

İstiklal Caddesi No:8 34435 Beyoğlu-İstanbul

Ziyaret Gün ve Saatleri
Salı – Pazar: 10.00 – 19.00
Cuma: 10.00 – 22.00

Yapı Kredi Kültür Sanat – Akışlar Okulu

Akışlar Okulu, hem soyut hem fiziksel etkileşim ve bilgi ağlarının nasıl hareket ettiğini ve birbiri ile nasıl ilişki kurduğuna odaklanıyor. Su, bilgi, kültür, dijital ağlar gibi akışkanların üzerinden, eğitim mekanları ve yöntemlerindeki durağanlaşmadaki payımızı sorguluyor.

Katılımcılar: åbäke, Aformal Academy ve ARK.WORLD, Ana Peñalba, CMP Office, Ebru Kurbak, Irene Posch, So Kanno, Hannah Perner-Wilson, Mika Satomi, Farzin Lotfi-Jam ve Mark Wasiuta, ONAGÖRE, Radioee.net ve Pub Radio, Studio Folder, Taeyoon Choi

İstiklal Caddesi No: 161 34433 Beyoğlu / İstanbul

Ziyaret Gün ve Saatleri
Salı – Pazar: 10.00 – 19.00
Cuma: 10.00 – 22.00

Pera Müzesi – Ölçekler Okulu

Judith Seng, “Rol Yapan Nesneler VII – Akışkan Ölçüler, Pera Müzesi

Ölçekler Okulu, standart ve ölçü değerlerini sorgulayarak numerik ve finansal ölçü birimlerinin, bilimsel ve kültürel kategorizasyon sistemleri ile olan ilişkisini araştırıyor. Zihnimizi alışık olduğu standartlaştırma eğiliminden kurtarmaya çalışıyor. Bunu yaparken nicel ölçülerin bilimsel ilerlemedeki rolünü yok saymıyor. Standartlar ve kategorizasyonun  etik değerler ve kişisel gerçeklere uygulandığında kaybettirdiği şeylere odaklanıyor.

Katılımcılar: AATB, Ali Murat Cengiz, Alix Gallet, Aslı Çiçek, Bogomir Doringer, Bora Hong, Broomberg&Chanarin, Can Altay, Cansu Cürgen & Avşar Gürpınar, ECAL X MACGUFFIN MAGAZINE, Fictional Journal Collective, Jamie Allen, Judith Seng, Juliette Pépin, Legrand Jäger, Lukas Wegwerth, Mark Henning, Noortje van Eekelen, Pınar Yoldaş, Possible Bodies Collective, SCN, Selim Süme, Unfold

Meşrutiyet Caddesi No:65 34430 Tepebaşı – Beyoğlu – İstanbul

Ziyaret Gün ve Saatleri
Salı – Cumartesi: 10.00 – 19.00
Cuma: 10.00 – 22.00
Pazar: 12.00 – 18.00

Arter – Dünya Okulu

Dünya Okulu, kapital düzenin doğaya hükmetme sınırlarını sorguluyarak, gezegen ile insanın zorlayıcı ilişkisini ele alıyor. Dünya Okulu’nda yer alan projeler; ortak üretimden sanatsal araştırmaya; veri analizinden el-işine kadar uzanan geniş bir deneyime başvuruyor. İnsanın doğal kaynakların sınırlarını zorladığı ileri kapital dönemde, göç, doğal felaket, ani çevresel dönüşümler sonrasında tetiklenen tepkilerin peşine düşüyor.

Katılımcılar: Andrea Karch, ARVID & MARIE, Atelier Luma Algae Lab, Cihad Caner, Demystification Committee, Design Displacement Group, Disarming Design from Palestine, Fahmy Shahin, Human Rights Foundation, Janna Ullrich, João Roxo, Lukas Engelhardt, Mary Ponomareva, Meeus van Dis, N55, Navine G. Khan-Dossos, New South (Maya Nemeta, Meriem Chabani), Nina Wiesnagrotzki, Sissel Marie Tonn, SO? Mimarlık ve katkıda bulunanlar, SulSolSal, Tattfoo Studio, Theo Deutinger, Thomas Pausz

İstiklal Cad. No:211 34433 Beyoğlu-İstanbul

Ziyaret Gün ve Saatleri
Salı – Pazar: 10.00 – 19.00
Cuma: 10.00 – 22.00

SALT Galata – Zaman Okulu

Navine G. Khan-Dossos, “Deprem Diplomasisi Okulu”, Arter / Fotoğraf: Kayhan Kaygusuz

Zaman Okulu, sanayileşme sonrası standartlaşan ve çizgiselleşen zaman algısının, insanla ilişkisini konu alıyor. İnsanın yaşam biçimini giderek daha çok biçimlendiren geç kapital düzende, kişisel deneyimlerde bu durumun kırılabilme olasılıklarını arıyor. Zaman Okulu’ndaki projeler, dokumak, yolculuk etmek, not almak, çizmek, film yapmak, uyumak ya da oyalanmak gibi zaman gerektiren pratikleri araştırıyor.

Katılımcılar: Commonplace Studio, Jesse Howard ve Tim Knapen, Danilo Correale, Ecole Mondiale, Emelie Röndahl ve katkıda bulunanlar, Helga Schmid, Nelly Ben Hayoun, Teis De Greve

Bankalar Caddesi 11 Karaköy 34420 İstanbul

Ziyaret Gün ve Saatleri
Salı – Cumartesi: 10.00 – 20.00
Pazar: 10.00 – 18.00
27 Eylül Perşembe: 10.00 – 22.00
25 Ekim Perşembe: 10.00 – 22.00

Studio-X Istanbul – Sindirim Okulu

4. İstanbul Tasarım Bienali – Sindirim Okulu – Fotoğraf: Tülay Aydın

Sindirim Okulu, bilişsel odağını beyinden bağırsaklara alarak metabolizma sistemlerini, tüketim kalıplarını, kültürel ritüelleri ve gıda altyapısını inceliyor. Yemek kültürü ve geleneklerini, gıda tedarik zincirindeki farklı aktörler arasındaki ilişkileri ve çevresel etkileri sorguluyor. Bağışıklık merkezli dönen tartışmaların etkisi ile araştırmanın, iyileştirici potansiyelinin izini sürüyor.

Katılımcılar: EAT ART collective, Bakudapan, Carlos Monleón, Chick Strand, Gamze Gündüz, Güher Tan, Tangör Tan, Gökhan Mura, Jenna Sutela, Lifepatch, Lorenzo Cirrincione, Jennifer Teets, Lorena Ancona, Mae-ling Lokko, Nana Ofori-Atta Ayim ve Selassie Ataditka, Gustavo Crembil, Pedro Neves Marques, Peter Zin.

Meclis-i Mebusan Caddesi 35A 34427 İstanbul

Ziyaret Gün ve Saatleri
Salı – Pazar: 10.00 – 19.00
27 Eylül Perşembe: 10.00 – 22.00
25 Ekim Perşembe: 10.00 – 22.00

AURA-İstanbul Mezunları 4.İstanbul Tasarım Bienali Gezisi’nde

Afiş Tasarımı: Aygen Erol 

AURA-İstanbul Mezunları her ay bir kültür sanat etkinliğinde biraraya geliyor.  Eylül ayında, 4.İstanbul Tasarım Bienali’nin açılış haftasında, Beyoğlu Rotası’nı izledik. Akbank Sanat “Bozum Okulu”, Yapı Kredi Kültür Sanat “Akışlar Okulu”, Arter “Dünya Okulu” ve Pera Müzesi “Ölçekler Okulu”nda yer alan eserleri inceledik. Gezi boyunca, AURA-İstanbul kurucu üyesi mimar Yılmaz Değer, sanatçı Meral Değer, mimar-fotoğraf sanatçısı Büşra Yeltekin ve kreatif direktör Talat Alkan bize eşlik etti.

AURA Mezunları, Jan Boelen, Avşar Gürpınar ve Cansu Cürgen ile Muğlak Standartlar Enstitüsü’nde

Pera Müzesi’ne geldiğimizde, Avşar Gürpınar ve Cansu Cürgen‘den eserleri “Muğlak Standartlar Enstitüsü”nü ve arka planını dinleme fırsatı yakaladık. Beyoğlu Rotası’ndaki en etkileyici eser olan enstitü, sosyal etütler, veri görselleştirmeleri, nesne ölçümleri, statik ve dinamik görüntüleme teknikleri ve tasarım araştırması yoluyla günlük hayatımızdaki örtük ve belirsiz standartları görünür hale getiriyor. Sergi yumurta, çay bardakları, el hareketleri, zaman ölçüm cihazları gibi farklı konuları ele alan bavullardan oluşuyor.

“Okullar Okulu” Etkinlik Programı

4.İstanbul Tasarım Bienali içeriğini sadece sergiler ile sınırlandırmıyor ve altı haftaya yayılan yoğun etkinlik programı ile ziyaretçilerini sormaya ve öğrenmeye çağırıyor. 4 ekime kadar ziyaretçiler, Tasarımcı Sohbetleri, Akbank Sanat, Yapı Kredi Kültür Sanat, Arter ve Studio-X Istanbul’da yer alan derslik adlı öğrenme mekanlarında gerçekleşecek olan Derslik Buluşmaları, Pera Müzesi’nde gerçekleşecek 20’den fazla kurmaca ve belgesel film gösterimini kapsayan Pera Film etkinliklerine ve Pera Müzesi’nde genç ziyaretçiler için düzenlenen Çocuk Eğitim Programına katılabilecek.

Üniversite ve eğitim kurumlarında “Okullar Okulu” temasına ilişkin yapılan çalışmalar Akademi Günleri kapsamında bienalin farklı mekanlarında izleyenlere sunulacak. Bu kapsamda, AURA-İstanbul Mimarlık ve Şehircilik Araştırmaları Akademisi, 23 Ekim Salı günü 15:00 – 15:45 saatleri arasında Akbank Sanat‘ta bienal izleyecileri ile bulaşacak.

Kamusal etkinliklerini bunlarla sınırlamayan bienalin kapsamında sürecek olan etkinliklerin detaylı bilgisine ulaşmak için http://okullarokulu.iksv.org/ ziyaret edebilirsiniz.